Boşanma Sonrası Geçim Güvencesi: Yoksulluk Nafakası Hakkında Her Şey

1️⃣ GİRİŞ: Boşanma Sonrası Hayatta Ekonomik Güvence

Boşanma, iki bireyin hayatında yalnızca duygusal bir kırılma değil, aynı zamanda ekonomik bir dönüm noktasıdır. Ortak yaşam sona ererken, çoğu zaman eşlerden biri, özellikle evlilik boyunca çalışmamış ya da düşük gelirli olmuş olan taraf, kendini belirsiz ve güvencesiz bir maddi gelecekle karşı karşıya bulur. Tam da bu noktada hukuk devreye girer ve “yoksulluk nafakası” gibi koruyucu mekanizmalarla ekonomik adaleti sağlamaya çalışır.

Yoksulluk nafakası, boşanmanın ardından yoksulluğa düşecek olan tarafa verilen maddi bir destek türüdür. Bu destek, sadece “yardım etmek” amacıyla değil, aynı zamanda evlilik birliği boyunca üstlenilen rollerin ve bu rollerin ekonomik sonuçlarının da bir telafisi olarak görülmelidir. Kadının çocuk bakımı ya da ev işleri nedeniyle kariyerinden feragat etmesi gibi çok yaygın durumlarda, boşanma sonrasında eşit şartlarda bir hayata adım atmak neredeyse imkânsızdır. İşte bu eşitsizliğin farkında olan hukuk sistemi, yoksulluk nafakası ile bireylerin mağduriyetini azaltmayı hedefler.

📌 Toplumsal Gerçeklik:
Özellikle Türkiye gibi toplumlarda, evlilik içinde “ev hanımı” rolünü üstlenen kadınların boşanma sonrasında bir anda iş gücü piyasasına girmesi beklenemez. Kaldı ki bazı durumlarda yaş, sağlık sorunları ya da çocukların bakım yükümlülüğü gibi nedenlerle bu mümkün dahi olmayabilir. İşte bu bireylerin temel yaşam ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için öngörülen yoksulluk nafakası, sadece bireysel değil, toplumsal barışın bir gereğidir.

📌 Hukuki Zemin:
Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi, yoksulluk nafakasının temel dayanağını oluşturur. Kanuna göre, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan ve diğer eşe göre daha az kusurlu olan taraf, mali gücü oranında süresiz olarak nafaka talep edebilir.

Bu maddi destek, her ne kadar “süresiz” olarak tanımlansa da, değişen hayat koşulları, gelir düzeyleri ve yeniden kurulan hayatlar nafakanın geleceği açısından belirleyici olabilir. Nitekim nafaka, sabit ve mutlak bir hak değil; koşullara göre değiştirilebilir, kaldırılabilir veya artırılabilir bir haktır.

📍 Gebze ve çevresinde boşanma davası açmayı düşünen ya da açmış olan bireylerin çoğu, yoksulluk nafakasının sadece “kadınlara özel bir hak” olduğunu düşünür. Oysa bu hak, cinsiyet fark etmeksizin, kusuru az ve yoksulluğa düşme tehlikesi olan her birey için geçerlidir.

Yoksulluk nafakası; yalnızca bir para meselesi değil, bireyin boşanma sonrasındaki hayatını onurlu ve sürdürülebilir biçimde kurabilme hakkıdır.

2️⃣ YOKSULLUK NAFAKASI NEDİR?

Hukuki Tanımı, Amacı ve Kavramsal Temeller

Yoksulluk nafakası, boşanma davası sonucunda evliliği sona eren ve bu durumdan dolayı yoksulluğa düşme tehlikesiyle karşı karşıya kalan taraf lehine hükmedilen bir nafaka türüdür. Bu nafakanın temel amacı, bireyin boşanma sonrası ekonomik olarak savrulmasını önlemek ve sosyal adaletin tesisiyle yaşamını sürdürebilmesini sağlamaktır.

📚 Hukuki Tanımı (TMK m.175)

“Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, diğer taraftan mali gücü oranında süresiz nafaka isteyebilir.”

Bu tanımda üç temel öğe öne çıkar:

1. Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşme tehlikesi
2. Daha ağır kusurlu olmama koşulu
3. Karşı tarafın mali gücüne uygunluk

Dolayısıyla, mahkemenin yoksulluk nafakasına hükmedebilmesi için bu unsurların birlikte gerçekleşmesi gerekir.

🎯 Yoksulluk Nafakasının Hukuki Amacı

Yoksulluk nafakası, bireylerin eşit olmayan ekonomik koşullarla ayrıldığı bir boşanma sürecinde, daha zayıf olan tarafın korunmasını amaçlar. Bu koruma sadece birey bazında değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik istikrarın bir parçası olarak görülür.

➡️ Amaç, zenginlik değil; asgari geçim düzeyidir. Yani yoksulluk nafakası, lüks yaşamı sürdürmek için değil, temel ihtiyaçların karşılanabilmesi için öngörülmüştür.

🔍 “Yoksulluk” Kavramı Ne Anlama Gelir?

Hukuki anlamda yoksulluk; bireyin barınma, beslenme, sağlık ve ulaşım gibi temel ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olmasıdır. Yani kişinin geliri ya hiç yoksa ya da bu temel ihtiyaçları karşılamaya yetmiyorsa, yoksul kabul edilir.

📌 Yargıtay’a göre:

“Kişinin düzenli geliri olması, yoksulluğun var olmadığı anlamına gelmez. Gelirin miktarı ve geçim koşulları dikkate alınmalıdır.”

Bu nedenle sadece iş sahibi olmak ya da bir miktar gelire sahip olmak, yoksulluk nafakası talebini otomatik olarak engellemez.

🧩 Yoksulluk Nafakasının Diğer Nafaka Türlerinden Farkı

3️⃣ YOKSULLUK NAFAKASININ ŞARTLARI

Hangi Durumda Kim Hak Kazanır?

Yoksulluk nafakası, her boşanma davasının sonunda otomatik olarak verilen bir hak değildir. Kanun, bu hakkın tanınması için belirli koşulların oluşmuş olmasını zorunlu kılar. Mahkemeler, bu koşulları titizlikle değerlendirerek nafakanın haklı ve adil biçimde bağlanmasını sağlar.

✅ 1. Boşanma Nedeniyle Yoksulluğa Düşme

Bu şart, yoksulluk nafakasının bel kemiğidir. Mahkeme, nafaka talep eden tarafın boşanma olmasaydı yoksulluğa düşmeyeceğini ama boşanma sonrasında asgari yaşam ihtiyaçlarını karşılayamayacağını göstermesi gerektiğini arar.

📌 Yoksulluk, yalnızca hiç geliri olmamak anlamına gelmez. Geliri olsa dahi, bu gelir:

• Barınma,
• Beslenme,
• Sağlık,
• Giyim,
• Ulaşım gibi temel ihtiyaçları karşılamaya yetmiyorsa, kişi yoksul kabul edilir.

🔎 Yargıtay Kararı (2023):

“Asgari ücret seviyesinde geliri olan bireyin, başka geliri ve sosyal desteği yoksa, yoksul sayılması mümkündür.”

✅ 2. Kusurun Daha Ağır Olmaması

Yoksulluk nafakası talep eden eşin, boşanma davasındaki kusur durumu da önemlidir. TMK m.175’e göre nafaka:

“Kusuru daha ağır olmayan tarafa” verilir.

Bu şu anlama gelir:

• Tamamen kusursuz olma şartı yoktur.
• Ancak nafaka talep eden taraf, karşı taraftan daha kusurlu olmamalıdır.

📍 Kusur Örnekleri:

• Aldatma
• Şiddet
• Terk
• Aşağılama
• Aile ilişkilerine zarar verme

⚠️ Kusur eşit ise nafaka talebi kabul edilebilir. Ancak talepte bulunan taraf, daha ağır kusurluysa, örneğin fiziksel şiddet uygulamışsa, mahkeme bu talebi reddeder.

✅ 3. Mahkemeden Talete Bulunulması

Yoksulluk nafakası ancak mahkemeden talepte bulunulması halinde gündeme gelir. Davayı avukatsız açan bireylerin sık yaptığı bir hata, boşanma kararında bu talebi unutmaktır. Hâkim resen (kendiliğinden) nafaka kararı veremez; mutlaka talep edilmelidir.

✅ 4. Karşı Tarafın Mali Gücünün Uygunluğu

Nafaka yükümlüsü olacak eşin mali durumu da önemli bir değerlendirme kriteridir. Çünkü mahkeme:

• Talep eden tarafın yoksulluğa düşüp düşmediğine,
• Karşı tarafın da bu yükü taşıyabilecek maddi gücünün olup olmadığına bakar.

💰 Eğer karşı taraf:

• İşsizse, geliri yoksa, sosyal güvencesi yoksa,
• Ağır hastalığı veya engeli nedeniyle çalışamıyorsa,
• Kendi bakımını bile üstlenemiyorsa,

nafaka yükümlülüğü doğmayabilir veya sembolik düzeyde bağlanabilir.

📍 Yargıtay (2022):

“Boşanma sonucu yoksulluğa düşen eşin talebi yerindedir; ancak diğer eşin de geçimini sağlayamayacak durumda olması hâlinde, nafaka yükümlülüğü sınırlı düzeyde değerlendirilmelidir.”

✅ 5. Gerçek Bir Evliliğin Bozulmuş Olması

Resmî olarak evli olsa da uzun süredir fiilen ayrı yaşayan veya göstermelik bir evlilik içinde olan eşler için yoksulluk nafakası kararı verilmesi her zaman mümkün olmayabilir. Mahkeme bu gibi durumları şu kriterlerle değerlendirir:

• Evliliğin fiili birlikteliği var mıydı?
• Ortak hayat ne kadar sürdü?
• Gerçek bir ekonomik bağımlılık oluşmuş muydu?

Eğer evlilik kısa sürdüyse (örneğin 1 ay), hâkim bu durumu “ekonomik bağ oluşmadı” şeklinde değerlendirebilir.

Özetle: Nafaka Şartlarının Uyumlu Olması Gerekir

Her bir koşul, yoksulluk nafakasının bağlanabilmesi için birbirini tamamlayan unsurlardır. Tek başına yoksul olmak yetmez; aynı zamanda boşanma sonucu bu duruma düşmek, daha ağır kusurlu olmamak ve zamanında talepte bulunmak gerekir.

Davanın daha en başından itibaren bu şartların varlığını analiz edilmeli ve strateji buna göre kurulmalıdır.

4️⃣ KİMLER NAFAKA ALABİLİR, KİMLER ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜDÜR?

Nafaka Hakkı Cinsiyetsizdir, Duruma Bağlıdır

Toplumda yerleşmiş yanlış bir inanç vardır: “Nafaka sadece kadınlara verilir.”
Oysa hukuken bu ifade yanlıştır. Yoksulluk nafakası, kadın veya erkek fark etmeksizin, boşanma sonrasında yoksulluğa düşen ve daha ağır kusurlu olmayan her birey için geçerli bir haktır.

👩‍⚖️ Kimler Nafaka Talep Edebilir?

Aşağıdaki koşulları sağlayan herkes nafaka talep etme hakkına sahiptir:

✅ Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan

Boşanma sonrasında temel yaşam ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelen eş, nafaka talebinde bulunabilir.

✅ Diğer tarafa göre daha az kusurlu olan

Kusur açısından diğer eşten daha kötü durumda olmayan (yani eşit kusurlu ya da daha az kusurlu) kişi talep hakkına sahiptir.

✅ Talebini zamanında yapan

Yoksulluk nafakası talebi boşanma davası sırasında veya boşanma kararının kesinleşmesinden sonraki bir yıl içerisinden yapılmalıdır.

✅ Yasal olarak evli olan

Nafaka talebi ancak boşanmayla sona eren evlilikler için geçerlidir. Nişanlılık veya imam nikâhı gibi durumlarda yoksulluk nafakası söz konusu olamaz.

🧑‍⚖️ Kimler Nafaka Ödemekle Yükümlüdür?

Yoksulluk nafakasını ödemekle yükümlü kişi:

• Karşı taraftan daha az yoksul olan,
• Boşanma sürecinde daha az haklı bulunan,
• Ekonomik gücü yerinde olan bireydir.

👨‍⚕️ Örnek Senaryo 1: Erkek Nafaka Alıyor

Ali Bey, 15 yıllık evliliği boyunca özel sektör çalışanı olan eşini desteklemek amacıyla ev işlerine odaklandı. Boşanma sonrasında iş bulamayan ve sağlık sorunları yaşayan Ali Bey, Gebze Aile Mahkemesine başvurarak aylık 5.000 TL yoksulluk nafakası talebinde bulundu. Mahkeme, evliliğin uzunluğu, Ali Bey’in gelir yetersizliği ve eşin ekonomik gücünü dikkate alarak nafaka talebini kabul edebilir.

👩‍🏫 Örnek Senaryo 2: Kadın Nafaka Alamıyor

Ayşe Hanım, boşanma davasında eşine psikolojik şiddet uyguladığı, ortak konutu terk ettiği ve çocuklarına ilgisiz kaldığı gerekçesiyle daha ağır kusurlu bulundu. Ayrıca üniversite mezunu olup düzenli bir işte çalıştığı ve geçimini sağladığı tespit edildi. Bu nedenle mahkeme, yoksulluk nafakası talebini reddedebilir.

🔁 Yoksulluk Nafakasında Karşılıklı Olabilirlik Var mı?

Hayır.
Yoksulluk nafakası karşılıklı olarak her iki tarafa birden verilmez. Ancak iki eş de ayrı ayrı bu hakkı talep etmişse, mahkeme her iki talebi ayrı ayrı değerlendirir.
Eğer her ikisi de yoksulluğa düşüyorsa ve her ikisi de eşit kusurluysa, nafaka kararı çıkmayabilir veya sembolik düzeyde bir karar verilebilir.

📌 Gebze’deki Uygulamalar Ne Gösteriyor?

SMK Hukuk Bürosu olarak Gebze Aile Mahkemelerinde yürüttüğümüz yüzlerce davada gözlemlediğimiz ortak tablo şudur:

• Mahkemeler, görünüşte değil, belgelerle ispatlanan ekonomik yoksunluğu dikkate alır.
• Cinsiyet, yaş, eğitim gibi demografik unsurlar değil; gelir durumu, sağlık raporları, çocuk bakımı yükü gibi belgelenebilir gerçeklikler önemlidir.
• Kusur tespiti, birçok nafaka kararında belirleyici faktör olmuştur.

🎯 Sonuç: Nafaka Almak İçin Mağduriyet Rolü Değil, Hukuki Gerekçe Gerekir

Halk arasında “nafaka almak için iş arama, çalışmama” gibi hatalı yönlendirmeler yapılmaktadır. Ancak mahkemeler, bu tür niyetleri kısa sürede tespit edebilir ve gerekirse nafaka taleplerini reddedebilir.

🔍 Hak ararken dürüst ve belgelere dayalı hareket etmek, dava sürecinde en önemli avantajdır.

5️⃣ NAFAKA MİKTARI NASIL BELİRLENİR?

Hâkimin Takdir Yetkisi, Hesaplama Kriterleri ve Uygulamadaki Ölçütler

Yoksulluk nafakası davasında en sık sorulan sorulardan biri şudur:

“Hakim neye göre nafaka miktarını belirliyor?”

Nafaka miktarı, kanunda kesin bir formülle belirtilmemiştir. Bunun yerine, hâkime oldukça geniş bir takdir yetkisi verilmiştir. Ancak bu takdir yetkisi keyfi değildir. Belirli ölçütler, belgeler ve içtihatlar doğrultusunda değerlendirme yapılır.

⚖️ Hâkimin Takdir Yetkisi Ne Anlama Gelir?

Türk Medeni Kanunu’na göre hâkim, nafaka talep edenin ve ödeyecek olanın maddi ve sosyal durumlarını birlikte dikkate alarak uygun bir miktar belirler.

📌 Bu değerlendirme sırasında şu belgeler öne çıkar:

• SGK hizmet dökümleri
• Maaş bordroları
• Banka hesap hareketleri
• Tapu kayıtları (taşınmaz varlıklar)
• Araç kayıtları
• Kira kontratları (gelir/gider belgeleri)
• Evlilik süresince tarafların yaşam standardı

🔎 Yargıtay kararları da hâkimin bu yetkisini belirli sınırlar içinde nasıl kullanması gerektiğine dair rehberlik eder.

📊 Nafaka Miktarını Etkileyen Başlıca Faktörler

🧮 Hâkimler Sabit Formül Kullanıyor mu?

Hayır. Türkiye’de yoksulluk nafakası hesaplamaları için sabit bir formül yoktur. Ancak bazı hâkimler:

• Gelirin %10–20’si aralığında ödeme kararı verebiliyor.
• Özellikle boşanma öncesi sağlanan yaşam standardı önemseniyor.
• Ödeme gücünü aşan miktarlarda nafaka verilmez.

🔀 Geçici vs. Kalıcı Nafaka Arasındaki Fark

Bazı bireyler tedbir nafakası aldığını sanarak yoksulluk nafakasından ayrı talepte bulunmaz. Oysa bunlar farklı türde nafakalardır ve ayrı ayrı talep edilmelidir.

💼 Avukat ile Miktar Belirleme Stratejisi

Müvekkillerimizin çoğu, nafaka miktarının “hâkime kalmış” olduğunu düşünerek pasif davranıyor. Oysa iyi bir avukat, şu stratejilerle sonucu etkileyebilir:

• Detaylı gelir-gider analizi yapar
• Belgeleri zamanında ve eksiksiz sunar
• Karşı tarafın mal varlığını araştırır
• Yaşam standardı düşüşünü somutlaştırır
• Hâkim kararına yol gösterici içtihat sunar

📌 Unutmayın: Nafaka miktarının doğru belirlenmesi, hem hakkaniyet hem sürdürülebilirlik açısından çok önemlidir.

6️⃣ SÜRESİZ NAFAKA TARTIŞMASI

Toplumsal Eleştiriler, Hukuki Dayanak ve Olası Reformlar

Yoksulluk nafakasına yönelik en çok tartışılan konu, bu nafakanın süresiz olarak bağlanabilmesidir. Özellikle toplumun bazı kesimlerinde bu durum, “boşanmış eşe ömür boyu maaş bağlanması” gibi algılanmakta ve adaletsizlik eleştirilerine yol açmaktadır.

Peki, süresiz nafaka uygulaması gerçekten haksızlıklara mı yol açıyor? Hukuken dayanağı nedir? Bu konuda ne tür reform önerileri gündemdedir?

⚖️ Hukuki Dayanak: TMK m.175

Türk Medeni Kanunu madde 175, yoksulluk nafakasının “süresiz” olarak hükmedilebileceğini açıkça belirtmektedir:

“Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, diğer taraftan mali gücü oranında süresiz nafaka isteyebilir.”

Buradaki “süresiz” ifadesi, süresi kanunen belirlenmemiş, ancak koşullara bağlı olarak kaldırılabilir bir nafakayı tanımlar.

Yani:

• Nafaka ömür boyu garanti edilen bir gelir değildir.
• Ancak kanunen süreli de değildir. Hâkim belirli bir bitiş tarihi koymaz.

💬 Toplumda Süresiz Nafakaya Yönelik Tepkiler

Kamuoyunda süresiz nafaka eleştirileri özellikle şu noktalarda yoğunlaşmaktadır:

• Nafaka alan kişi yıllar sonra çalışmaya başlamış olsa bile ödeme zorunluluğu devam edebiliyor.
• Kısa süreli evliliklerde bile uzun yıllar nafaka ödenebiliyor.
• Nafaka alan taraf yeniden evlenmiyor, fakat fiilen birlikte yaşıyor; bu da “nafaka hakkı kötüye kullanılıyor” eleştirilerine neden oluyor.
• Nafaka ödeyen kişiler için ekonomik ve psikolojik yük yıllarca sürüyor.

📢 Özellikle sosyal medyada “nafaka mağdurları” başlığı altında çok sayıda erkek kullanıcının bu konudaki tepkileri gündeme gelmiş durumda.

🧑‍⚖️ Yargıtay Ne Diyor?

Yargıtay uygulamalarında “süresiz nafaka” ilkesi korunmakta, ancak şartlarda önemli bir değişiklik olması hâlinde nafakanın:

• Azaltılabileceği,
• Tamamen kaldırılabileceği,
• Ödemesi durdurulabileceği

vurgulanmaktadır.

🧩 Süresiz Nafaka Gerçekten Süresiz mi?

Hayır. Yargıtay kararları ve uygulama esasları, bu nafakanın koşullara bağlı olarak sona erdirilebileceğini açıkça göstermektedir. Süresiz nafakanın sona erme halleri şunlardır:

7️⃣ NAFAKANIN ARTIRILMASI, AZALTILMASI VE KALDIRILMASI

Değişen Şartlara Göre Yoksulluk Nafakasının Yeniden Belirlenmesi

Her ne kadar yoksulluk nafakası süresiz olarak tanımlansa da bu, nafakanın asla değişmeyeceği anlamına gelmez. Hukuken, nafaka yükümlüsü veya lehtar tarafın yaşam koşullarında önemli bir değişiklik olması hâlinde nafaka miktarı:

• Artırılabilir
• Azaltılabilir
• Tamamen kaldırılabilir

Bu tür talepler ayrı bir dava ile gündeme getirilir. Bu davalara hukuk dilinde “nafaka uyarlama davası” denir.

⚖️ Hukuki Dayanak: TMK m.176

Türk Medeni Kanunu’nun 176. maddesine göre:

“Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirmesi hâlinde hâkim, nafaka miktarını yeniden belirleyebilir.”

Bu düzenleme, yoksulluk nafakasının dinamik bir hak olduğunu gösterir. Nafakanın bağlandığı andaki şartlar zamanla değişebilir ve bu değişiklik nafaka yükünü ya da miktarını etkileyebilir.

🔁 Hangi Durumlarda NAFAKA ARTIRILABİLİR?

• Nafaka alacaklısının sağlık giderleri artmıştır.
• Kira, fatura, eğitim gibi sabit giderler yükselmiştir.
• Enflasyon oranı nedeniyle mevcut nafaka değeri reel olarak azalmıştır.
• Karşı tarafın (nafaka yükümlüsünün) gelirinde ciddi artış vardır.
• Lehtar taraf işsiz kalmış ya da gelir kaybı yaşamıştır.

📌 Enflasyon Etkisi:
Türkiye gibi yüksek enflasyon ortamında mahkemeler sıklıkla nafakanın güncel ekonomik koşullara göre artırılmasına karar vermektedir.

🔽 Hangi Durumlarda NAFAKA AZALTILABİLİR?

• Nafaka yükümlüsü işini kaybetmiştir.
• Gelir düzeyi önemli ölçüde düşmüştür.
• Nafaka alacaklısının giderlerinde azalma olmuştur.
• Tarafın yeni evlilikten çocuk sahibi olması gibi ek yükümlülükleri doğmuştur.

📍 Mahkeme, yeni koşullar altında aynı miktarda nafakanın ödenmesinin hakkaniyete aykırı olup olmadığını değerlendirir.

❌ Hangi Durumlarda NAFAKA KALDIRILABİLİR?

1. Nafaka alacaklısı yeniden evlenirse
   → Nafaka kendiliğinden sona erer. Dava açmaya gerek yoktur.
2. Nafaka alacaklısı fiilen evli gibi yaşamaya başlarsa
   → Mahkemeye dava açılarak ispat gerekir. Örneğin birlikte yaşama, ortak mülk edinme, sosyal medyada evlilik benzeri paylaşımlar.
3. Nafaka alacaklısı yoksulluktan kurtulursa
   → Sabit gelire sahip olma, iş kurma, taşınmaz edinme gibi durumlarda nafaka kaldırılabilir.
4. Taraflardan birinin ölümü
   → Nafaka kendiliğinden sona erer. Mirasçılar bu konuda hak talep edemez.

🧑‍⚖️ Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Dava açmadan nafaka değişmez.
  Tarafların kendi aralarında anlaşması hukuken geçerli olabilir, ancak mahkeme kararı olmadıkça icra takibine konu edilemez.
• Her artış için dava gerekmez.
  Nafaka kararında TÜFE’ye endeksli artış hükmü varsa, her yıl otomatik olarak artar.
• Hâkim, somut belgelere dayanır.
  Beyan değil, banka dökümü, SGK kayıtları, kira kontratları gibi belgeler geçerlidir.

🔍 Not:
Nafaka kaldırma/azaltma davaları, ilk boşanma davası kadar teknik bilgi ve hazırlık gerektirir. Usul hataları davanın reddine veya zaman kaybına neden olabilir.

8️⃣ YARGITAY KARARLARI VE İÇTİHAT İNCELEMESİ

Yoksulluk Nafakasında Yargı Uygulaması Ne Diyor?

Yoksulluk nafakasıyla ilgili kanun maddeleri genel çerçeveyi çizse de, uygulamada asıl belirleyici olan Yargıtay kararlarıdır. Çünkü her boşanma davası kendi içinde özel koşullar barındırır ve bu koşulların nasıl yorumlanacağı, Yargıtay içtihatlarıyla yön bulur.

Bu bölümde, yoksulluk nafakasıyla ilgili en güncel ve etkili Yargıtay kararlarını inceleyerek, uygulamada nasıl sonuçlar doğurduğunu örneklerle açıklayacağız.

⚖️ 1. Asgari Ücretle Çalışan Nafaka Alabilir mi?

📌 Karar:

“Asgari ücret geliri olan tarafın, başka bir geliri veya destekçisi yoksa ve bu gelirle temel ihtiyaçlarını karşılaması mümkün değilse, yoksulluk içinde olduğu kabul edilmelidir.”

🎯 Anlamı:
Mahkemeler, yalnızca gelirin var olup olmadığını değil, gelirin yeterli olup olmadığını değerlendirir. Asgari ücret, nafaka talebini otomatik olarak engellemez.

⚖️ 2. Kısa Süreli Evlilikte Uzun Süreli Nafaka Verilir mi?

📌 Karar:

“Evlilik süresi kısa olsa da, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olan tarafın talebi dikkate alınmalı ve süresiz nafaka bağlanmalıdır.”

🎯 Anlamı:
Evliliğin süresi tek başına belirleyici değildir. Kısa süreli evlilikte bile yoksulluğa düşecekse nafaka verilir.

⚖️ 3. Nafaka Talep Eden Kusurluysa Ne Olur?

📌 Karar:

“Boşanmaya neden olan olaylarda ağır kusurlu olan tarafın yoksulluk nafakası talebi reddedilmelidir.”

🎯 Anlamı:
Yoksulluğa düşmek tek başına yeterli değildir. Eğer kişi, boşanmanın asıl sorumlusu olarak kabul ediliyorsa nafaka hakkı doğmaz.

⚖️ 4. Erkek Taraf Nafaka Alabilir mi?

📌 Karar:

“Cinsiyet ayrımı yapılamaz. Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan erkek eşin nafaka talebi yerindedir.”

🎯 Anlamı:
Yoksulluk nafakası cinsiyetsiz bir haktır. Erkekler de bu haktan yararlanabilir, yeter ki şartları taşısın.

⚖️ 5. Fiilen Evli Gibi Yaşayan Nafaka Alamaz

📌 Karar:

“Yoksulluk nafakası alan tarafın, fiilen evli gibi yaşadığı delillerle sabit olursa, nafaka kaldırılır.”

🎯 Anlamı:
Nafaka alan tarafın yeni biriyle birlikte yaşaması (resmî evlilik olmasa da), nafaka hakkının kaldırılmasına neden olur.

⚖️ 6. TÜFE Oranında Artış Öngörülmemişse Artış Dava Konusudur

📌 Karar:

“Mahkeme kararında artış hükmü yoksa, nafaka miktarının artırılması ayrı dava ile talep edilmelidir.”

🎯 Anlamı:
Nafaka miktarının yıllık enflasyonla (TÜFE) artması için kararda bu yönde hüküm yer almalıdır. Yoksa artış için dava açmak gerekir.

📚 Yargıtay İçtihatları Uygulamada Ne Sağlar?

• Emsal Karar Oluşturur: Alt mahkemeler Yargıtay kararlarını dikkate alır.
• Hâkimin Takdirini Sınırlandırır: Kişisel görüşten çok yerleşik içtihat önemlidir.
• Avukata Stratejik Güç Kazandırır: Benzer olaylarda benzer kararlar talep edilebilir.

Bir davada mahkemeyi ikna etmenin en etkili yolu, benzer durumda verilmiş Yargıtay kararlarıyla destekli argümanlar sunmaktır. Müvekkil lehine içtihatlarla savunma yapılması, mahkemenin güvenli bir karar vermesini kolaylaştırır.

9️⃣ UYGULAMADA SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Yoksulluk Nafakası Davalarında Pratikte Ortaya Çıkan Hatalar ve Sorunlar

Yoksulluk nafakası teorik olarak açık görünse de uygulamada çok sayıda hata, sorun ve suistimal ile karşılaşılmaktadır. Bu bölümde, hem dava açan taraf hem de nafaka yükümlüsü açısından sürece zarar veren en yaygın problemleri ele alacağız.

❗ 1. Nafaka Talebinin Unutulması

Boşanma davası sırasında birçok kişi, nafaka talebini dilekçeye eklemeyi unutmakta veya bu hakkın hâkim tarafından otomatik verileceğini sanmaktadır. Ancak:

📌 Hâkim kendiliğinden (resen) yoksulluk nafakası veremez.
Talep edilmemişse nafaka hakkı düşer.

🧑‍⚖️ Uygulamada bazı kişiler, dava kesinleştikten sonra “Sonradan nafaka isteyebilir miyim?” diye başvuru yapsa da bu artık mümkün değildir.

❗ 2. Yetersiz Belgelerle Dava Açılması

Nafaka talebi ancak belgelerle desteklenirse güçlü olur. Şunlar çoğu zaman ihmal edilir:

• Gelir gider dökümleri
• Sağlık raporları
• İkamet bilgileri
• Kira kontratları
• İşsizlik belgeleri

📌 Eksik belge, hâkimin karar verme sürecini zayıflatır ve çoğu zaman nafaka miktarının düşük belirlenmesine neden olur.

❗ 3. Yoksulluğun Gerçek Olmaması (Kötüye Kullanım)

Bazı kişiler gelir elde etmeye başladıktan sonra bu durumu gizleyerek nafaka almaya devam etmekte; bu da karşı tarafta adaletsizlik algısı yaratmaktadır.

Bu tür suistimallerin tespiti için:

• Sosyal medya paylaşımları,
• Banka hareketleri,
• Araç ve mülk alımları,
• SGK kayıtları incelenebilir.

🧑‍⚖️ Mahkeme, yoksulluğun ortadan kalktığına kanaat getirirse nafakayı kaldırabilir.

❗ 4. Nafaka Ödememe ve İcra Sorunları

Nafaka ödememek, ciddi bir hukuki yaptırımdır. Aşağıdaki sonuçlarla karşılaşılabilir:

❗ 5. Mahkeme Kararının İcra Dairelerine Uygun Olmaması

Bazı boşanma kararlarında nafaka maddesi net yazılmadığı için icra daireleri ödeme emri çıkaramaz. Örneğin:

• Başlangıç tarihi belirtilmemiştir.
• “Aylık olarak” ibaresi eksiktir.
• Kararda “TÜFE artışı yapılacaktır” yazsa bile uygulanma şekli net değildir.

📍 Bu tür eksiklikler, nafakanın tahsilini zorlaştırır. Bu nedenle, avukat desteğiyle ayrıntılı bir hüküm yazdırmak hayati önemdedir.

❗ 6. Karşılıklı Suçlamalarla Mahkemenin Yanıltılması

Bazı davalarda taraflar, nafaka miktarını etkilemek için:

• Sahte faturalar,
• Gelir beyanında eksiklik,
• Mal kaçırma (başkası adına mal devri),
• İşten çıkma gösterimi

gibi yöntemlere başvurabilir. Ancak bu tür eylemler tespit edildiğinde hâkim aleyhe değerlendirme yapabilir ve davayı kaybetmeye neden olabilir.

🔟 GEBZE’DE YOKSULLUK NAFAKASI DAVALARI

Yerel Uygulamalar ve Mahkeme Pratikleri

Yoksulluk nafakası davalarının işleyişi Türkiye genelinde aynı kanunlara dayansa da yerel mahkemelerin uygulamaları, hâkimlerin yaklaşımı, dava süreleri ve taraf profilleri açısından belirgin farklılıklar göstermektedir.

📍 Gebze Aile Mahkemelerinin Genel Özellikleri

• Mahkeme sayısı: Gebze Adliyesi’nde aktif olarak faaliyet gösteren 1’den fazla Aile Mahkemesi bulunmaktadır.
• Dava yoğunluğu: Nüfus yoğunluğu ve sanayi kenti olması nedeniyle boşanma ve nafaka davalarında yüksek bir iş yükü mevcuttur.
• Hâkimlerin yaklaşımı: Genellikle içtihatlara ve dosya içeriğine sadık kararlar verilmektedir. Belgelerle desteklenen taleplere olumlu yaklaşılmaktadır.

📈 Gebze Bölgesine Özgü Gözlemlerimiz

🔁 SIK SORULAN SORULAR – PRATİK CEVAPLAR

Yoksulluk Nafakası Hakkında En Çok Merak Edilenler

Boşanma sürecinde veya sonrasında yoksulluk nafakasıyla ilgili en sık karşılaşılan soruları bu bölümde kısa ve net cevaplarla açıklıyoruz. Bu bölüm, müvekkillerimizin doğrudan sorduğu sorulara dayanmaktadır.

❓ 1. Nafaka talebinde bulunmak için dava şart mı?

Evet. Yoksulluk nafakası, mutlaka açıkça talep edilmelidir. Hâkim kendiliğinden nafaka bağlamaz.

❓ 2. Nafaka almak için çalışmıyor olmak zorunlu mu?

Hayır. Kişi asgari ücretle çalışsa bile geçimini sağlayamayacak durumdaysa yoksulluk şartı oluşabilir. Önemli olan, gelirin yeterli olup olmadığıdır.

❓ 3. Erkek eş nafaka alabilir mi?

Evet. Türk Medeni Kanunu cinsiyet ayrımı yapmaz. Kadın ya da erkek fark etmeksizin, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olan taraf nafaka talep edebilir.

❓ 4. Nafaka ne zaman başlar?

Yoksulluk nafakası, boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte başlar. Tedbir nafakası ise dava süresince geçici olarak bağlanır.

❓ 5. Nafaka ödemeyen kişiye ne olur?

Nafaka ödemeyen kişiye karşı icra takibi yapılabilir. Borcun birikmesi hâlinde hapis cezası (tazyik hapsi) da mümkündür.

❓ 6. Nafaka ödemek istemiyorum, nasıl kurtulurum?

Yalnızca kendi isteğinizle ödemezlik yapamazsınız. Ancak karşı tarafın evlenmesi, fiilen evli gibi yaşaması ya da artık yoksul olmaması gibi haller varsa mahkemeye başvurarak nafakanın kaldırılmasını talep edebilirsiniz.

❓ 7. Nafaka miktarı otomatik olarak artar mı?

Ancak mahkeme kararında enflasyona göre artış hükmü varsa artış otomatik olur. Aksi takdirde her artış için ayrı dava açılmalıdır.

❓ 8. Nafaka ne zaman sona erer?

• Nafaka alan kişi evlenirse,
• Fiilen evli gibi yaşamaya başlarsa,
• Yoksulluğu sona ererse,
• Her iki taraftan biri vefat ederse.

Bu durumlarda nafaka kendiliğinden ya da mahkeme kararıyla sona erer.

❓ 9. Boşanmadan sonra yoksulluk nafakası talep edebilir miyim?

Hayır. Boşanma kararı kesinleştikten sonraki bir yıl içerisinde bu konuda dava açabilirsiniz.

❓ 10. Nafaka davasını avukatsız açabilir miyim?

Evet, teknik olarak mümkündür. Ancak dilekçedeki eksiklikler, belge yetersizlikleri ve usul hataları nedeniyle hak kaybı yaşanabilir. Bu nedenle özellikle nafaka gibi teknik değerlendirme gerektiren konularda avukat desteği önerilir.

✅ SONUÇ

Yoksulluk Nafakası Hakkında Doğru Bilgi, Güçlü Hazırlık, Etkin Temsil

Boşanma süreci, sadece duygusal bir ayrılık değil; aynı zamanda maddi, sosyal ve hukuki etkileri olan karmaşık bir yeniden yapılanma dönemidir. Bu dönemde en kritik konulardan biri yoksulluk nafakasıdır.

Birçok kişi, hak ettiği nafakayı alamamakta veya gereğinden fazla yükün altına girmektedir. Bunun başlıca sebepleri:

• Kanuni haklarını yeterince bilmemek,
• Belgeleri hazırlamamak,
• Dava sürecine hazırlıksız girmek,
• Profesyonel destek almamak.

🧩 Doğru Bilgi = Güçlü Hak Talebi

Yoksulluk nafakası:

✅ Kadın-erkek fark etmeksizin,
✅ Kusuru daha az olan ve boşanma sonrası yoksulluğa düşecek olan,
✅ Belgelerle durumunu ispat eden herkesin hakkıdır.

Ama bu hakkın alınabilmesi, doğru stratejiyle mümkündür.

📝 Not: Bu içerik, yoksulluk nafakası konusunda genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Her somut durum özel değerlendirme gerektirir. Blog içeriği avukat-müvekkil ilişkisi oluşturmaz. Makalemizle ilgili düşünceleriniz için sağ alt köşedeki WhatsApp uygulaması üzerinden ve iletişim ya da işletme sayfalarımızdaki diğer iletişim kanallarından bize ulaşabilirsiniz. Benzer konulardan genel bilgi edinmek için makaleler sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Gebze | Avukat Veysel Meral